Spreek je dialect

[GerritHondelink]

Leegn is nen ra anwensel.


De klok is ne mooie oetveending um oons an ’t etten te herinneren.

15 mei Sophia van Rome: Haar naamdag geldt vooral in Zuid-Duitsland als de dag om tuinplanten te planten en om de bloembakken op en aan de balkons te vullen.
Een heilige die wordt geassocieerd met wijsheid en kennis.
Het wordt vandaag geleidelijk bewolkter maar het blijft zo goed als droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 26 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vannacht is het bewolkt en koelt het af tot ongeveer 13 °C.

De besmoor kik eff’n duur de roet’n
en röp dan, zet mi’j ’n stool noa boet ‘n .

[Veteraan]

De besmoor kik eff’n duur de roet’n
en röp dan, zet mi’j ’n stool noa boet ‘n .

De ..?... kijkt even door de ruiten
en roept dan: zet mij stoel naar buiten.

beste moeder???? schoonmoeder??
En wat mag deze uitdrukking betekenen?

[GerritHondelink]

besmoor = grootmoeder

Het is zo'n mooi weer ipv binnen wil ze nu buiten zitten.

[Veteraan]

besmoor = grootmoeder

Het is zo'n mooi weer ipv binnen wil ze nu buiten zitten.

Dat gaan we dan maar doen.

[GerritHondelink]

Nen zoeperd steet aait dreug.


Heerlijk doert meestieds nich laank.


17 mei Paschalis Baylón. Zijn leven stond in het teken van nederigheid, naastenliefde en een diepe verering voor de eucharistie. Op 17 mei 1592 overleed hij in het klooster Villareal bij Valencia.
Het blijft vandaag bewolkt en de kans op neerslag neemt toe in Enschede, met vanmiddag kans op onweer en hagel en vanavond regen.
De temperatuur stijgt tot 22 °C en de wind is matig, windkracht 3.
Vannacht is het regenachtig en koelt het af tot ongeveer 12 °C.

Op Sint Pascal een donderslag
zonder hagel: nou dat mag!

[GerritHondelink]

Wel nooit tied hef, kan d’r nich met umgoan.


Wel hoog op ‘n ladder steet zöt ’t meest en brekt eerst ‘n nekk’n.


20 mei Bernardinus van Siena (1380-1444) was een Franciscaanse monnik uit Italië, een missionaris en een katholieke heilige.

Het wordt vandaag geleidelijk zonniger en het blijft wisselvallig in Enschede, met vanmiddag nog wel kans op onweer en hagel en vanavond kans op een regen- en hagelbui.
De temperatuur stijgt tot 21 °C en de wind is zwak, windkracht 2.
Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer 12 °C.

Meireagn met onweer koomp vaak vuur,
meestntieds zit d'r nog wa luk hagel duur.

[GerritHondelink]

’t Leaven is kot,
En ’t huweluk is laank.



Wel de dochter wil winnen,
Mot met de moor beginnen.



21 mei Isberga van Isbergues. Volgens de overlevering was zij een dochter van Pippijn III de Jongere en daarmee een zuster van Karel de Grote.
Het blijft vandaag bewolkt en de kans op neerslag neemt toe in Enschede, met vanavond kans op een onweersbui.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 26 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vannacht is het bewolkt met kans op onweer en koelt het af tot ongeveer 14 °C.

De bleumkes, de vöggelkes, de kälfkes in de wei,
doar boav’n de zun joa dat is Mei.

Hoe feller de vliege en horzel stekk`n,
des te eerder het onweer lös zal brekk`n!

[GerritHondelink]

Teumig gaon lig ne boer nich.


Nen gek döt wat è nich laoten kan,
Nen wiezen wat è nich doon kan.


22 mei Rita van Cascia. Op haar sterfdag, 22 mei, worden aan Rita gewijde rozen bij zieken gebracht. Ze is de beschermheilige voor verloren en hopeloze zaken, ziekte, wonden, huwelijksproblemen, misbruik en moeders.

Het blijft vandaag bewolkt maar zo goed als droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 19 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer 10 °C.

De bie’j’n zint met de bloom’n an’t vriej’n .
Joa dan is Mei in’t laand en goat de zoarg’n wier eff’n an de kaant.

[Arie]

Wie kent ze vandaag de dag nog, de meikevers?
Het leven van een meikever begint als ‘engerling’ onder de grond. Deze larven leven drie à vier jaar onder de grond en worden bijna vijf centimeter groot.
Deze zijn niet populair bij kwekers en gazonhouders, ze vreten aan de wortels van grassen en kruiden en kunnen zo flinke schade toebrengen

Vandaag in de Tubantia.
Dit is waarom we in Twente meer meikevers zien dan andere jaren (en zo kom je van ze af)
MET VIDEOZe duiken massaal op in Twente: meikevers. In grote zwermen gonzen de insecten rond. De beestjes zijn volstrekt ongevaarlijk voor de mens, maar toch worden ze als eng of irritant ervaren. Hoe komt dat? En waarom vliegen ze toch constant tegen de ramen van je huis aan? Entomoloog Rick Buesink geeft antwoord. zie video op: https://www.tubantia.nl/enschede/dit-is ... ~a770e973/

Michel van Ballegooij 22 mei 2024 Laatste update: 07:07
Wie door het Twentse platteland fietst, heeft ze ongetwijfeld allang gezien en gevoeld: de meikever. Je hoort ze al van ver aankomen en vliegen vervolgens nietsvermoedend tegen je aan. Overdag zijn het er een paar, maar in de avond komen ze met tientallen en soms zelfs met honderden, tegelijk.

Het lijken er veel meer te zijn dan voorgaande jaren, maar volgens Rick Buesink is dat niet het geval. Hij werkt bij EIS Kenniscentrum Insecten en doet voornamelijk onderzoek naar de diversiteit van insecten. „Dit lijkt op de piek uit 2020. Het lijkt een beetje in golven te gaan, wat niet gek is omdat de meikever een jaarlijkse cyclus heeft: larven zitten soms wel vier jaar in de grond voordat ze verpoppen.”

Ook het weer heeft een grote invloed op het gedrag van de meikever. „Het zijn warme, broeierige avonden. Daar zijn ze gek op. Hierdoor zijn ze veel actiever dan voorgaande jaren en vallen ze meer op.”

Honderden meikevers bij de lichtmast
En daar weten ze bij Tennisvereniging Denekamp alles van. Het complex van de vereniging wordt volgens voorzitter René Snijders overspoeld met meikevers. ,,Het zijn er echt honderden. Die vliegen in de avonden allemaal rondjes rondom onze lichtmasten. En de volgende ochtend liggen ze allemaal onder de mast. Dit hebben we nog niet eerder meegemaakt.”

Maar waarom doen ze dat? ,,Ze oriënteren zich op het licht van de maan”, vertelt Rick Buesink. „Daarom zie je ze ook vaak vliegen bij lantaarnpalen of andere lichtbronnen. Ze willen eigenlijk verder vliegen, maar zijn dan verdwaald. Meikevers zijn alles behalve intelligent, dus het kan best zijn dat ze uren tegen hetzelfde raam aanvliegen en uiteindelijk dood neervallen.”

Een meikever.
Een meikever. © Henk van Loon
Vliegen en paren
Volgens Rick Buesink zijn de meikevers hooguit irritant, maar volstrekt ongevaarlijk. Ze kunnen niet bijten of steken en dragen ook geen enge ziektes met zich mee. Anders is dat met de larve van het dier: de engerling. Deze larven leven jaren onder de grond en voeden zich met wortels van planten. Zo gaan hele grasvelden eraan.

De meikever doet dit niet en wil eigenlijk alleen maar vliegen, paren en eitjes leggen. „Ze leven maar zo’n vier tot zes weken en willen in dat korte tijdbestek veel werk verrichten.” Desondanks vinden veel mensen ze ‘eng’. Volgens Rick is dat wel te verklaren. „Ze zijn natuurlijk veel groter dan de meeste andere insecten die we kennen. Daarnaast komen ze op mensen en woningen af.”

Simpele wezens
Bang voor mensen zijn de meikevers in ieder geval niet. „Overdag en in de middag zie je ze niet, dan kruipen ze weg. In de avond beginnen ze te vliegen. En dan maakt het niet uit wat er in de weg zit. Het zijn simpele wezens. Ze vliegen gewoon. En als ze worden gepakt, dan gebeurt dat gewoon. Een kever is best log en ziet pas veel te laat wat er op hem afkomt.”

Of ze te bestrijden zijn? „Het kan voorkomen dat ze in je huis zitten, maar eigenlijk willen ze daar helemaal niet zijn. Als ze wel rondom je huis zitten, komen ze op het licht af. Doe de lampen in en rondom je woning maar eens uit, dan vliegen ze vanzelf weer weg. Je kunt ze wel uit je tuin weren, maar dan moet je echt alles platspuiten. Dat is niet de oplossing.”

Horrorverhalen
De situatie bij Tennisvereniging Denekamp is dan ook vrij uitzonderlijk. „Van heel lang geleden, de middeleeuwen, zijn uit Europa wel horrorverhalen van gigantische aantallen meikevers bekend. Dat kan dus in theorie gebeuren, maar dat is de laatste jaren eigenlijk niet voorkomen, zeker niet in Nederland.”

„De situatie in Denekamp is erg vervelend voor omwonenden en erg interessant voor entomologen als ik.” Goed om te weten: de plaag is volgens Rick volgend jaar weer verdwenen. „Dit is echt heel lokaal en zal kortdurend zijn.”

Delicatesse
Gevaarlijk zijn de meikevers dus absoluut niet, maar nuttig kun je ze ook niet noemen. Hoewel: ze schijnen goed te smaken. „Ze worden voornamelijk gegeten door vogels, egels en vleermuizen. Vroeger werd er ook door mensen soep van gemaakt en was het een ware delicatesse, al zou ik niet iedereen willen aanraden om ze direct te gaan eten.” zie: https://www.tubantia.nl/enschede/dit-is ... ~a770e973/

[GerritHondelink]

Zeen etten, ….döt etten.


Wieve zint duurdreijers, zea de boer, dow was ziene vrouw an 't koffiemalen.


23 mei Guibert van Gembloux.
Guibert was een toegewijde monnik en predikte het evangelie aan zwervers die de overstromingen in Hongarije en de Slavische landen ontvlucht waren.
Het wordt geleidelijk bewolkter maar het blijft zo goed als droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 20 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vanavond is het helder en koelt het af tot ongeveer 17 °C.

Grootvaar op ’n stool in de zun vuer ’n nienduur.
In de wei ’t peerd met ’n vulke, de koo met ’n kälfke de hen met eer kuuk’n.

Op 23 mei mo’j beume pottn.

[GerritHondelink]

Waart oe vuur de vrouwleu zea Mispel-Hennik en hee was à vief maol trouwt west.


Mooi vuerdoon, zea 't wicht, is half verkof.


24 mei Herman Joseph van Steinfeld
Het graf van Hermann Joseph in het klooster Steinfeld is nu een bekend bedevaartsoord.
Hij wordt beschouwd als de patroonheilige van horlogemakers moeders en kinderen.
Het blijft vandaag bewolkt en de neerslagkans blijft hoog in Enschede. Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 20 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vannacht is het regenachtig en koelt het af tot ongeveer 14 °C.

Meiregen brengt groei en zegen.
Warme en zachte meiregen, rijke aren en bloemenzegen.

Kamillegeur in mei brengt de zomer naderbij.

[GerritHondelink]

As 't reagnt bie zunneschien, zeg de kearl, dan is 't kearmis in de hel, of de duuvel houwt zien wief op 'n pokkel.


Ieder zienen zin, zea de kearl, ‘n èènen hoolt mèèr van de dochter, en 'n anner van de moo.


25 mei Gregorius VII: Een paus die bekend staat om zijn hervormingen binnen de Kerk.
Het wordt vandaag geleidelijk zonniger en het blijft zo goed als droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 20 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer 11 °C.

De zon in mei, zet oude lieden aan het vrijen.

Is mei nat, een droge juni volgt zijn pad.

[GerritHondelink]

Ok de beste kleer wodt plodd’n.


Niks doert veur wat leu eeuwig, behalve zoaligheed en armood.


26 mei Filippus Neri, Hij wordt vaak de apostel van Rome genoemd.
Op deze dag herdenken we de heilige Filippus Neri, een inspirerende figuur die met vreugde en toewijding zijn geloof beleefde en anderen daarin meenam.
Het blijft vandaag bewolkt en de kans op neerslag neemt toe in Enschede, met vanmiddag en vanavond kans op onweer en hagel.
De temperatuur stijgt tot 23 °C en de wind is matig, windkracht 3.
Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer 11 °C.

Als het dondert in Mei,
Valt er dikwijls hagel bij.

Donder in de mei, zingt de boer johei.

[GerritHondelink]

’t Is ’n wies man, den heurn en zwiegn kan.


A’j riék wilt wördn kö’j ok met minder tevrea wean, in plaats van méar te wiln.

27 mei Augustinus van Canterburry Deze Benedictijner monnik wordt als de apostel van de Angelsaksen en als de stichter van de Kerk van Engeland beschouwd.
Het blijft vandaag bewolkt en de kans op neerslag neemt toe in Enschede, met vanavond regen. Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 20 °C en is de wind zwak, windkracht 2.
Vannacht is het regenachtig en koelt het af tot ongeveer 10 °C.

Een biejenzwarm in mei, goed teken veur de wei.

Een biejenzwarm in mei, maakt de heujboer blij.

[GerritHondelink]

Lekker ettn doo’j veural met de oogn.

Domme leu verstaot zik good oonder mekaar.


28 mei Germanus van Parijs
Hij was een toonbeeld van christelijke deugd, nodigde elke dag armen aan zijn tafel en bracht 's nachts urenlang biddend in de kerk door.
Het blijft vandaag bewolkt en de kans op neerslag neemt toe in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 18 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vannacht is het regenachtig en koelt het af tot ongeveer 12 °C.

Aovenddauw en zunne in mei,
vrachte heuj krie'j uut de wei.

[GerritHondelink]

Niks sprek vanzölf.

Wee nig kan leegn, weet nich wat waorheed is.

Bona van Pisa was een bijzondere heilige die leefde in Italië. Haar feestdag wordt gevierd op 29 mei
Het wordt vandaag geleidelijk zonniger en de kans op neerslag neemt af in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 18 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer 10 °C.

Is de mei nat, een dreuge juni volgt zien pad.

[GerritHondelink]

Waor ’t lef begeent, hoaldt ‘ t verstaand op.


De tied is nich zo wied vot, da’j naor de dierntuin mot um ne muske te zeen.


Op 30 mei 1431 belandde de negentienjarige Jeanne d’Arc op een brandstapel in Rouen.
Ze werd beschuldigd van hekserij en ketterij, maar haar dood had vooral een politiek motief. Jeanne d’Arc, bijgenaamd de Maagd van Orléans, is een nationale heldin van Frankrijk.
Het wordt vandaag geleidelijk bewolkter maar het blijft zo goed als droog in Enschede,
De temperatuur stijgt tot 18 °C en de wind is matig, windkracht 3.
Vannacht is het bewolkt en koelt het af tot ongeveer 10 °C.

Wanneer de spinnen weven, zullen we mooi weer beleven.

Ho zwatter now de nach,
ho meuier de dag

[GerritHondelink]

Waor ’t steenkt, is leavn.


’t Is altied geveurlijk in slaop te valn, a’j de hele trap nog nich hebt had.


31 mei Mechtildis; Petronilla van Rome.
Petronilla van Rome is een heilige in de Rooms-Katholieke Kerk.
Het blijft vandaag bewolkt maar zo goed als droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 20 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vannacht is het bewolkt met kans op motregen en koelt het af tot ongeveer 13 °C.

Is Sinte Petronil doorweekt,
de druiven zijn voor niks gekweekt.

Als het met Petronilla regent,
word je met weinig koren gezegend

Als Petronilla regen heeft gehad,
Dan blijft haar kloffie veel dagen nat.

[GerritHondelink]

Vuur gleuit oonder de aske.

Niks zo lekker en gezoond, zölf verbouwd op eign groond.



JUNI : Zomermaand, rozenmaand of Braakmaand.
Juni is genoemd naar de Romeinse godin, Juno, de vrouw van Jupiter het huwelijk en de geboorte.
De astronomische zomer begint rond 21 juni, dus behoort het grootste deel van de maand astronomisch gezien nog tot de lente.
De gemiddelde temperatuur ligt in juni doorgaans iets lager dan in de twee erop volgende zomermaanden, juli en augustus.

1 juni Justinus.Martelaar en eerste apologeet. Justinus is patroonheilige van filosofen en apologeten (verdedigers van het christelijk geloof).

Het blijft vandaag bewolkt maar zo goed als droog in Enschede, met vanochtend nog wel kans op motregen.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 23 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vannacht is het bewolkt en koelt het af tot ongeveer 13 °C.

Is de eerste juni regenachtig, heel de maand is twijfelachtig.

[GerritHondelink]

Al te zuunig maakt nen vrek,
Al te rojaal is ok völ te gek.


Ho meer pröatkes, hoo meer geest,
‘t leuge vat, bomst ’t meest.


Zo gewoon.
Onopvallend.
's Monn's het fietske
stallend.
Bookhoald-
kundig maak'n-e hielwat kloar
op kantoor.
Plichtsgetrouw.
Verslingerd aan de femilie,
ziene vrouw.
Stoan.
Vuur wat moss wönn'n
doan.
Toch ..
De verbörgen pöst,
woar't de geest op röst
stunnen in zachte groond.
Har dat keund?
Stutten,
leavensmood putten
Dat blif 'n roan.
Van boeten zo gewoon.
Oet: Stil-leaven van Gerard Droste I Klei Gerrit


02 juni Marcellinus en Petrus
Op 2 juni worden HH. Marcellinus en Petrus vereerd. Deze martelaren, niet te verwarren met de apostel Petrus, werden samen gedood tijdens de christenvervolgingen onder keizer Diocletianus.

Juni is de maand dat de rozen hun volle kleurenpracht aan de mens gaan tonen. Deze bloem heeft zonder enige twijfel al eeuwen en eeuwen bij de mens een bijzondere plaats ingenomen.
Het wordt vandaag geleidelijk zonniger en het blijft droog in Enschede. Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 20 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer 10 °C.

´t Vuurjoar lig wier achter oons, ´t zommer deent zich an.